دبیر فیزیک نوخندان
به نام حق --- آموزشی- علمی و ...
دبیر فیزیک نوخندان
به نام حق --- آموزشی- علمی و ...
گلچینی از بهترین راه های تقویت حافظه
راه های تقویت حافظه
گروهی از متخصصان حافظه و نویسندگان کتابهای مرتبط با اختلالات حافظه برای تقویت قدرت ذهن افرادی که به شدت درگیر روزمرگی شده اند پیشنهادات جالب توجه و گاه عجیبی دارند.
گروهی از متخصصان حافظه و نویسندگان کتابهای مرتبط با اختلالات حافظه برای تقویت قدرت ذهن افرادی که به شدت درگیر روزمرگی شده اند پیشنهادات جالب توجه و گاه عجیبی دارند.
شیوه
های زیادی برای به یاد سپردن موارد عادی روزمره وجود دارد، می توان آنها
را یادداشت کرد، یا به لیستهای برنامه ریزی ابزارهای الکترونیکی مانند بلک
بری یا آی-پد سپرد، اما در صورتی که دسترسی به این تجهیزات الکترونیکی و
غیر الکترونیکی وجود نداشته یا در صورتی که فردی بخواهد بدون وابستگی به
این تجهیزات، ذهن خود را قوی کند میتواند از راه حلهایی که توسط متخصصان
حافظه پیشنهاد شده اند استفاده کند:
به یاد سپردن نامها
توجه کنید: زمانی که به فردی معرفی می شوید کاملا به نامش توجه کنید. سپس برای بهتر به یاد سپردن آن حروف نام را در ذهنتان تصور کرده و سعی کنید نشانه ای شخصی برای نام بیابید تا اسم در ذهنتان قفل شود. چندین بار استفاده از نام طی گفتگو با فرد می تواند در حفظ آن در خاطر شما بسیار موثر باشد.
اسم را مصور کنید: برای به خاطر سپردن نامهای فامیلی پیچیده و دشوار باید برای آنها مفهومی درست کرده و آن را در ذهنتان به تصویر بکشید. سپس یک ویژگی در صورت فرد انتخاب کرده و آن را به تصویر ذهنی وصل کنید. هرچه ترکیب به دست آمده عجیب تر باشد، بیشتر به یاد شما خواهد ماند.
میان نامها و مفاهیم ارتباط به یاد ماندنی خلق کنید: برخی نامها یادآور اسامی خاصی مانند نام کوه ها و یا مرتبط با مشاغلی خاص مانند ساختمان سازی هستند. برای مثال اگر بخواهید نام فردی که رئیس یک شرکت معماری است را به یاد بسپارید، تصویر وی را در برابر ساختمانی بزرگ تصور کرده و به یاد بسپارید.
کمی تقلب کنید: می توانید پیشنهاداتی مانند آنچه خواندید را با کمی تقلب تکمیل کنید. برای مثال اگر در جلسه ای کارت ویزیت فردی را دریافت کردید، یادداشت کوچکی از ویژگی های وی بر پشت کارت بنویسید، مثلا عینک قرمز به چشم داشت و در خیابان X زندگی می کرد تا در صورت نیاز بتوانید وی را به راحتی به یاد آورید.
به یاد سپردن موقعیت وسایل
کارهای خود را به خود اعلام کنید: به آنچه انجام می دهید توجه کنید، به خود یادآوری کنید "من کلیدها را در جیب کت گذاشتم" تا به این شکل حافظه ای شفاف از عملکرد خود داشته باشید.
خود را عادت دهید: خود را به قرار دادن وسایلی که در طول روز به آنها نیاز دارید در جاهایی خاص و تعیین شده عادت دهید.
به یاد سپردن کارها
برای به خاطر سپردن غیر عادی باشید: برای به خاطر سپردن کاری یک یادآور فیزیکی غیر عادی خلق کنید. مثلا برای به خاطر آوردن اینکه باید قبضهایی که روی میز گذاشته اید را پرداخت کنید، جسم نامربوطی مانند یک میوه را بر روی آنها قرار دهید تا با دیدن غیر منتظره یک میوه توجهتان به قبضها جلب شود.
لیست خرید خود را تبدیل به آواز کنید: برای به یاد سپردن مواردی مانند لیست خرید، شماره تلفن و یا لیست کارهای روزانه آنها را با یکی از آهنگهای مورد علاقه خود انطباق دهید و آن را بخوانید.
از میانبرهای حفظ کردنی استفاده کنید: برای به خاطر سپردن نامها، کارها یا لیستها می توانید حروف اول هر کلمه از آنها را سر هم کرده و یک کلمه خلق کنید و آن را به خاطر بسپارید.
از بدن خود استفاده کنید: اگر کاغذ یا قلم برای یادداشت کردن ندارید، از اعضای بدن خود برای به خاطر سپردن چیزی مثلا لیستی از اقلام استفاده کنید. برای مثال اگر باید چسب، کلم بروکلی، مرغ، انگور و خمیردندان بخرید تصور کنید که پاهایتان در چسب گیرکرده، برگهای بروکلی از جیب شلوارتان بیرون زده، مرغی در حال نوک زدن به شکم شماست، خوشه ای انگور از گردنتان آویزان شده و دهانتان پر از خمیر دندان است.
از اتاقهای خانه هم استفاده کنید: در شیوه بالا می توانید ساختمان محل کار یا منزل خود را جایگزین بدن خود کرده و هر یک از اقلام خرید را به یکی از وسایل درون اتاقها یا خود اتاقها ربط دهید.
به یاد سپردن ارقام
هر عدد را به یک شکل ربط دهید: برای هر عدد در ذهن خود شکلی تصور کنید. دایره برای 0، خودکار برای 1، قو برای 2، دستبند برای 3، قایق بادبانی برای 4، قطعه ای پازل برای 5، پیپ برای 6، بومرنگ برای 7، آدم برفی برای 8 و راکت تنیس برای 9. به این شکل برای به خاطر سپردن کد رمز کارت بانکی خود تصور کنید که سوار بر قایق بادبانی (4) هستید که یک قو (2) به شما حمله می کند و شما با یک راکت تنیس (9) به آن ضربه می زنید!
برای اعداد هم قافیه بیابید: سعی کنید واژه هایی بیابید که با اعداد هم قافیه باشند و سپس با استفاده از این واژه ها داستانی بسازید.
از حروف الفبا استفاده کنید: زمانی که نام فیلم یا کتابی را فراموش کرده اید، حروف الفبا را به ترتیب بگویید. زمانی که به حرف مشابه آغاز کننده نام فیلم برسید، نام به یادتان خواهد آمد.
بخوانید، بنویسید، بگویید، بشنوید: برای به خاطر سپردن مطلبی به ویژه مباحث درسی یادداشتهای خود را بخوانید، سپس آنها را تایپ کنید، بعد آنها را بلند خوانده و صدای خود را ضبط کنید و چندین بار صدای ضبط شده خود را گوش دهید.
از رنگها استفاده کنید: از رنگها در بخشهای مختلف یادداشتهای خود استفاده کنید تا آنها را به همراه نام رنگها به یاد آورید.
خوراکی های موثر برای تقویت حافظه
آیا با خوردن غذاهای مختلف می‌توانیم حافظه‌مان را تقویت کنیم؟
مادربزرگم همیشه جیب‌هایم را پر از مغزدانه‌ها می‌کرد و صبح‌ها برایم عدسی می‌پخت تا حافظه‌ام قوی شود. آن قسمت از سریال داستان‌های مجید را هم فراموش نمی‌کنم که به دنبال ملخ دریایی بود تا حافظه‌اش را تقویت کند، اما واقعا نوع تغذیه میتواند روی حافظه ما تاثیر مثبت یا منفی بگذارد؟ در این رابطه گفت‌وگویی با دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و مدیرگروه تغذیه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام دادیم که می‌خوانید:
سلامت: آقای دکتر! آیا با خوردن غذاهای مختلف می‌توانیم حافظه‌مان را تقویت کنیم؟
بله، تغذیه به روش‌های مختلف روی حافظه انسان تاثیر می‌گذارد.
سلامت: چه موادی باعث تقویت حافظه می‌شوند؟
ماهی به علت داشتن چربی امگا3، گوشت قرمز و گوشت انواع پرندگان به دلیل داشتن آهن، ویتامین C موجود در میوه‌ها و سبزیجاتی مانند مرکبات، توت‌فرنگی، گریپ‌فروت، انار، گوجه‌فرنگی، کلم بروکلی، هویج و سویا به علت تاثیر آن در بهبود عملکرد سلول‌های عصبی، ویتامین‌های گروه B به‌ویژه B6 و B12 و تیامین که در مخمر، جوانه گندم، برنج قهوه‌ای، دانه سویا، جوی دوسر، عدس، تخمه آفتابگردان و گردو وجود دارند، روی که منبع آن گوشت، جگر، غلات سبوس‌دار، محصولات سویا، لوبیای خشک، تخم‌مرغ، پنیر، حبوبات و سبزیجات سبز تیره و زرد است و ید که بر عملکرد غده تیرویید اثر می‌گذارد.
سلامت: به امگا3 اشاره کردید، این چربی چطور باعث افزایش حافظه می‌شود؟
اسید‌های چرب امگا 3، باعث حفاظت غشای خارجی سلول‌های عصبی می‌شوند و مغز انسان میتواند فعالیت‌های خود را بهتر انجام دهد.
سلامت: امگا 3 غیر از ماهی در چه مواد غذایی دیگری وجود دارد؟
منبع امگا 3، ماهی‌های آزاد مانند سالمون، ساردین، میگو و شاه‌ماهی است و از دیگر منابع می‌توان به انواع مغزها، سویا، روغن بادام زمینی و روغن زیتون اشاره کرد. البته مقدار کمی از آن هم در تخم دانه کتان یا مغز گردو یا برخی روغن‌های گیاهی مثل روغن کنجد هم وجود دارد.
سلامت: آیا مصرف مکمل آن هم مفید است؟
بله، مصرف مکمل امگا3 نیز میتواند موثر باشد.
سلامت: به مصرف گوشت‌ها به دلیل داشتن آهن اشاره کردید. آهن چه نقشی در این میان بازی می‌کند؟
به اثبات رسیده افرادی که دچار فقر آهن هستند و کم‌خونی دارند، دچار عدم تمرکز و کاهش قدرت یادگیری می‌شوند. زیرا در مبتلایان به کم‌خونی ناشی از فقر آهن، اکسیژن کافی به سلول‌های مغزی نمی‌رسد و همین مساله باعث می‌شود فرد به عارضه کم‌حافظگی دچار شود.
سلامت: آهن جز در انواع گوشت در چه مواد غذایی دیگری یافت می‌شود؟
زرد‌آلو، آلو، حبوبات، سویا، تخم کدو و محصولات دریایی، البته میزان آهن در گوشت قرمز و گوشت شترمرغ بیشتر است!
سلامت: آیا برخی بیماری‌های داخلی هم می‌توانند باعث افت حافظه شوند؟
بله، مثلا اختلالات متابولیسمی ید روی حافظه تاثیر می‌گذارند. این موضوع بیشتر به فعالیت غده تیرویید بستگی دارد. وقتی فردی دچار اختلالات عملکرد غده تیرویید و متابولیسم ید می‌شود، باید همزمان با دارودرمانی غذاهای غنی از ید مثل انواع ماهی و نمک یددار مصرف کند تا بهبود یابد.
سلامت: درست است که با گرسنه‌شدن قدرت تمرکز و حافظه‌مان کم می‌شود؟
بله. به‌طور کلی، گرسنگی هم بر قدرت حافظه و هم تمرکز اثر منفی دارد. وقتی فردی گرسنه می‌شود اگر به موقع غذا نخورد، قندخونش پایین می‌آید و تمرکز و قدرت یادگیریاش را از دست می‌دهد. سوخت منحصربه‌فرد مغز ما نوعی قند به نام گلوگز است. گلوگز از تجزیه نشاسته سیب‌زمینی و غلات به‌دست می‌آید. وقتی ما به اندازه کافی غذا نمی‌خوریم و نشاسته کافی دریافت نمی‌کنیم، این قند تامین نمی‌شود و وقتی سوخت مغز تامین نشود فرد بی‌حوصله است و قدرت تمرکز و یادگیریاش را از دست می‌دهد. به همین دلیل مهم است ما حتی اگر اضافه وزن داریم 3 وعده غذایی‌مان را بخوریم یعنی هیچ‌یک از وعده‌های صبحانه، ناهار و شام را حذف نکنیم.
سلامت: چه عادت‌های غذایی‌ای برای حافظه ما مضر هستند؟
مصرف لبنیات همراه با غذاهای آهن‌دار یا قرص آهن مضر است. نباید در وعده ناهار و شام شیر مصرف کنیم و همرا با شام و ناهار حداکثر یک پیاله ماست یا یک لیوان دوغ بخوریم. مصرف چای بعد از غذا نیز جذب آهن و روی را مختل می‌کند در نتیجه فرد کم‌خون می‌شود. مصرف نوشابه‌های کولادار همراه غذا نیز همین اثر را دارند.
سلامت: آیا چاقی یا لاغری هم در میزان حافظه موثر است؟
چاقی و اضافه وزن و لاغری به معنی بدخوری و کمبود موادمغذی در بدن است و هر دو برای حافظه مضرند. داشتن رژیم غذایی متعادل در هر سنی و نظم غذایی میتواند به ما در داشتن حافظه‌ای قوی کمک کند.
سلامت: بهترین وعده‌ای که قدرت تمرکز را در انسان بالا می‌برد، کدام است؟
بهترین زمانی که مغز میتواند غذای کافی به‌دست آورد، صبح است. با خوردن صبحانه‌ای که حاوی موادقندی، غلات و چربی‌هاست، می‌توان عملکرد مغز را در طول روز افزایش داد اما در کل همه افراد در هر شرایطی لازم است 3 وعده غذایی صبحانه، ناهار و شام را مصرف کنند و حذف هر یک از این وعده‌ها به ضرر حافظه خواهد بود.
راه های تقویت حافظه تمرکزحواس
1. راه های تقویت حافظه تمرین پراکنده با مطالعة با فاصله: در این روش، یاد گیرنده به جای اینکه سعی کند تا یکباره و در یک نوبت مطالب را حفظ کند، وقت خود را تقسیم می کند و چندین بار آن را مرور می نماید، اگر یاد گیرنده سعی کند تا در یک نوبت همة مطالب را حفظ کند و تمام دقت خود را در همان یک نوبت صرف یادگیری آن مطلب نماید، این امر باعث خستگی و از بین رفتن انگیزه در او می شود. علاوه بر این، معمولاً پس از پایان یافتن تمرین، فراموشی صورت می گیرد. اگر یاد گیرنده چندین نوبت، صرف مطالعة مطلب کند، آنچه در نوبت قبل فراموش شده است در نوبت بعد به سرعت آموخته می شود.[1]
2. روش تداعی معانی: حافظه با یادآوری و بازیابی تقویت می شود. صورت ها و مضمونهایی که شخص به خاطر می آورد نقطة شروعی برای تداعی است. کلمه «تداعی» که یک اصطلاح روان شناسی است به طور معمول با واژه «معانی» به کار می رود. «تداعی» به معنای دعوت کردن است؛ یعنی در حافظة شخص هر مطلبی مطالب دیگر را به خاطر می آورد. آنگاه هر یک از این مفاهیم ذهنی جدید، اشیاء و مفاهیم دیگری را به یاد می آورد و این امر مرتباً ادامه می یابد؛ و به این ترتیب مخزن حافظه وسعت می یابد. «تداعی معانی» انواعی دارد که عباتند از: تداعی در اثر «شباهت» «همراهی» «تقابل» و «تضاد». شباهت ممکن است در لفظ یا در معنی باشد. مثلاً «باران» «آب» را تداعی می کند. در تضاد، دو شیء یا دو واژه با مفهومهای متضاد در پی هم خواهند آمد، مانند سفید و سیاه. اشیایی که همراه هم هستند و یا وقایعی که همزمان و یا در پی هم رخ می دهند نیز سبب تداعی می شوند. مانند: رعد و برق. در تداعی معانی وقتی واژه را می شنویم واژة دیگری را که با آن ارتباط دارد به یاد می آوریم. با این روش می توان بسیاری از مطالب را به یاد آورد. همچنین اگر مطالب جدید با مطالب گذشته ارتباط داده شوند، بهتر در حافظه باقی می مانند.
اگر هنوز تحصیل می کنید می توانید موضوعات درسی خود را با موضوع های دیگر، مانند نقشة جغرافیا و یا تصویرهایی برای ایجاد تداعی معانی در موقع یادآوری، گره بزنید. حتی، وقتی یادداشت و یا کتابی را مطالعه می کنید سعی کنید تصویر آنها را نیز به خاطر بسپارید. مثلاً اگر جنگ نادر شاه در هندوستان را مطالعه می کنید، منظرة فیل ها و فنون جنگی نادرشاه را در نظر خود مجسم کنید تا مطالب در ذهن شما همراه با تصاویر ذهنی باقی بمانند.[2]
3. استفاده از «پیش سازمان دهنده»: پیش سازمان دهنده به مجموعه ای از مفاهیم مربوط به مطلب یادگیری گفته می شود که پیش از آموزش جزئیات تفصیلی مطلب، در اختیار یادگیرنده گذاشته می شود. نقش پیش سازمان دهنده، این است که یادگیرنده را با مطالبی که قرار است بیاموزد آشنا می سازد و کمک می کند تا اطلاعاتی را که بتوان مطالب جدید را به آنها ربط داد به یاد آورند. بنابراین، پیش سازمان دهنده، یک بیان مقدماتی دربارة موضوع یادگیری است که برای اطلاعات جدید، یک چهارچوب ذهنی فراهم می آورد و این اطلاعات جدید را به آنچه از قبل می داند ربط می دهد.[3]
4. روش «بند به بند»: این روش را دانشجویان زیادی طی سالهای متمادی به کار برده و عموماً از آن نتیجة مطلوب گرفته اند، جزئیات این روش به این شرح است.
1. در اتاقی آرام پشت میز خود بنشینید پاهای خود را راحت روی زمین قرار دهید، کتاب را باز کنید و در مقابل خود قرار دهید چند صفحة یادداشت تمیز و دو سه مداد نیز در کنار دستتان بگذارید.
2. اولین صفحة فصل را بیاورید، عنوان فصل و عنوان اول بعد از آن را ـ اگر وجود داشته باشد ـ یادداشت کنید.
3. اولین بند را بخوانید و سپس خواندن را متوقف کنید.
4. آنگاه به دقت به آنچه خواندید بیندیشید و در کلماتی هر چه کمتر و به زبان خودتان آن را خلاصه کنید. این خلاصه می تواند حتی چهار یا پنج کلمه باشد و به صورت جمله نباشد.
5. با همین روش ادامه دهید و بندها را یکی یکی به زبان خودتان خلاصه کنید. عنوانهای فرعی فصل را نیز در لا به لای خلاصه های خود، در محل مناسب قرار دهید.
فایدة واقعی این روش زمانی آشکار می شود که بخواهید برای امتحان آماده شوید. اگر فصلها را خوب خلاصه کرده باشید، با مرور این خلاصه ها خود را از خواندن دوبارة کل کتاب معاف کرده اید.[4]
5. مواد غذایی که برای تقویت حافظه مفید است: متابولیسم مغز تحت تأثیر مبادلات کلسیم و فسفر قرار دارد. پس مواد غذایی ما باید از مقادیر کافی از این دو عنصر برخوردار باشند. برای «غذا دادن» به مغز و تقویت حافظه، خودرن مواد غذایی زیر توصیه می شود:
ـ شیر، یکی از اصلی ترین غذاهای ضروری مغز، شیر است. شیر با مزاج بعضی افراد نمی سازد لذا می توان آن را به صورت شیر خشک و همراه با غذاهای دیگر مصرف کرد.
ـ پنیر، به ویژه برای کسانی که با مزاجشان سازگار است خوردن آنرا توصیه می کنیم.
ـ جوانة گندم، این ماده را می توان بعنوان یکی از غذاهای اصلی مغز به شمار آورد. از حیث فسفر کلسیم و ویتامین ها بسیار غنی می باشد.
ـ ماهی. این مادة خوراکی به جهت داشتن مواد فسفری فراوان، برای مغز بسیار نافع است.
ـ تخم مرغ، در تخم مرغ مواد غذایی ارزنده به وفور دریافت می شود البته در خوردن آن افراط نکنید.
ـ بادام، گردو، فندق. توجه داشته باشید که هر چند خوردن این مواد کارخانة مغز را به تحرک وادار می سازد، به همان اندازه هضم آنها دشوار است و معده های ضعیف بایستی متوجه باشند که بخصوص شبها از مصرف آنها خودداری کنند.[5]
توصیه های اسلام برای تقویت حافظه در اینجا می پردازیم به بیان چیزهایی که در تقویت حافظه از نظر اسلام نقش مؤثر دارند.
ـ خواندن قرآن، به خصوص خواندن مداوم آیت الکرسی
ـ فرستادن صلوات بر محمد مصطفی ـ صلی الله عَلیهِ وَ اله و سَلَّم ـ و اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ
ـ مسواک کردن
ـ عسل خوردن
ـ خوردن کشمش پیش از صبحانه؛ چرا که این ماده حاوی مقدار زیادی فسفر است که باعث رشد و سر زندگی قوای مغزی می شود.
ـ تنظیم برنامه برای کارهای روزانه
در روایات معصومین ـ علیهم السلام ـ همچنین به عوامل نسیان و کم حافظگی اشاره شده است. به چند مورد از آنها اشاره می کنیم: 1. انجام گناهان 2. خوردن ترشیها 3. خندة زیاد و بلند 4. بی احترامی به استاد
5. خوردن زیاد پنیر 6. خواندن نوشته های روی قبرها 7. خوردن و آشامیدن در حال جنابت 8. خوردن غذای داغ 9. زیاده روی در مباشرت جنسی 10. بوییدن بوهای بد.[6]
راه های تمرکز حواس در ابتدا تعریفی از «تمرکز» ارائه می دهیم: تمرکز حالتی است که در آن از میان افکار و آراء مختلف شخص، یک فکر در مرکز قرار می گیرد و بقیة افکار و آراء او نسبت به آن فکر، جنبة پیرامونی دارند. بنا به تعریفی دیگر، تمرکز حواس یعنی توانایی ثابت نگه داشتن توجه و دقت روی موضوع یا کاری که به میل و ارادة انتخاب شده است و مانع شدن از اینکه این دقت و توجه به سوی موضوعات دیگر منحرف شود.[7]
برای ایجاد تمرکز و تقویت آن ابتدا باید عواملی را که باعث می شوند تمرکز حواس شخص از بین برود شناسایی کرد و سپس با راه های مقابله با آنها آشنا شد. این عوامل عبارتند از:
1. عدم علاقه نسبت به موضوع مورد مطالعه: از مهمترین عوامل عدم تمرکز حواس، آن است که خواننده نسبت به کتاب یا موضوع مورد مطالعه، علاقه نداشته باشد. بهترین شیوة مقابله با این حالت، آن است که بین این موضوع یا کتاب، با آنچه مورد علاقة شدید خواننده است ارتباطی برقرار شود. مثلاً دانش آموزی که به قبولی در کنکور علاقة زیادی دارد، باید میان این کتاب و قبولی در کنکور ارتباطی برقرار کند تا از این راه، حالت بی علاقگی او زایل شود.[8]
2. آشفتگی های درونی: منشأ این آشفتگی ها در درون انسان قرار دارد مانند: نگرانی، ترس، اندوه، حسادت و به طور کلی احساسات هیجان آمیزی که در ذهن مانع تمرکز می شود. بهترین راه برای منحرف کردن توجه فکر از نگرانیها این است که آنها را در کاغذی یادداشت کنید و به خودتان بگویید که بعد از مطالعه دربارة آنها فکر خواهید کرد. با این روش ساده، ذهن شما تنها متوجه مطالعه خواهد شد و به صورت موقت از پرداختن به نگرانیها منحرف می گردد و قدرت تمرکز را افزایش می دهد.[9]
3. عدم هماهنگی بین قدرت اراده و تخیل: اگر تخیّل خواننده با اراده اش هم سو نباشد نمی تواند تمرکز حواس کافی داشته باشد. در روان شناسی ثابت شده است که در این تضاد و ناهماهنگی، قدرت تخیّل قوی تر از اراده است. مثلاً دانشجویی کتابی را باز می کند و به مطالعه آن می پردازد، پس از مدّت کوتاهی افکاری به ذهنش خطور می کند مثلاً با دوستانش بازی می کند، به سینما می رود... این تخیلات باعث می شود که خواننده تمرکز خود را از دست دهد. برای غلبة بر این مشکل خواننده وقتی می خواهد موضوع خاصی را مطالعه کند بهتر است خود را در حال و هوای مخصوص آن موضوع قرار دهد. مثلاً اگر کتاب پزشکی می خواند، خود را در حال و هوای پزشک قرار دهد.[10]
4. آشفتگی های بیرونی: این آشفتگی ها از تحریک های غیر عادی حواس مختلف انسان ایجاد می شود، هر گونه تحریک غیر عادی حواس، ممکن است فرایند تمرکز را با اشکال مواجه کند. تشنگی، گرسنگی، درد، گرما، سرما و.. موجب بر هم خوردن تمرکز می شود. برای رفع این آشفتگی ها باید تا حدّ امکان محیط مطالعه را از محرک های خارجی دور ساخت. مثلاً محیطی را برای مطلاعه انتخاب کنید که در آنجا صداهای ناهنجار، رفت و آمد وسایل نقلیه و.. نباشد. همچنین نور محل مطالعه هم باید به اندازة کافی باشد.[11]
گوش دادن به موسیقی رادیو یا نوارهای آهنگ هنگام مطالعه باعث انحراف توجه و کاهش تمرکز می شود. این که بعضی ها می گویند که صدای رادیو یا نوار موسیقی در تمرکز به آنها کمک می کند درست نیست. اگر دانش آموزی با این طریق مطالعه، خوب یادمیگیرد با حذف موسیقی نمراتش بهتر خواهد شد.[12]
اقدامات زیر همچنین برای ایجاد تمرکز در هنگام مطالعه مفید خواهد بود:
ـ طرح سؤالات و یافتن جواب آنها هنگام مطالعه موجب از بین رفتن بی حوصلگی و باعث تمرکز بهتر می شود.
ـ تجسم کردن، یعنی استفاده از حواس مختلف و تفکر بر روی مطالب و در نتیجه معنا بخشیدن به کلمات و پی بردن به هدف نویسنده.
ـ یادداشت کردن، خلاصه کردن، علامت گزاری، حاشیه نویسی و مرور مطالب. تمام این کارها یادگیری را آسان و تمرکز را بهبود می بخشد.
عبارت خواندن، تمرکز را افزایش می دهد. زیرا از طریق عبارت خوانی، شما با سرعت نزدیک به سرعت اندیشیدن خود، می خوانید. در حالی که در کلمة خوانی مجبورید با پهلوی هم قرار دادن کلمات به معانی برسید، که این خود باعث حواس پرتی می شود.[13]
منبع:http://farsi20.ir
به یاد سپردن نامها
توجه کنید: زمانی که به فردی معرفی می شوید کاملا به نامش توجه کنید. سپس برای بهتر به یاد سپردن آن حروف نام را در ذهنتان تصور کرده و سعی کنید نشانه ای شخصی برای نام بیابید تا اسم در ذهنتان قفل شود. چندین بار استفاده از نام طی گفتگو با فرد می تواند در حفظ آن در خاطر شما بسیار موثر باشد.
اسم را مصور کنید: برای به خاطر سپردن نامهای فامیلی پیچیده و دشوار باید برای آنها مفهومی درست کرده و آن را در ذهنتان به تصویر بکشید. سپس یک ویژگی در صورت فرد انتخاب کرده و آن را به تصویر ذهنی وصل کنید. هرچه ترکیب به دست آمده عجیب تر باشد، بیشتر به یاد شما خواهد ماند.
میان نامها و مفاهیم ارتباط به یاد ماندنی خلق کنید: برخی نامها یادآور اسامی خاصی مانند نام کوه ها و یا مرتبط با مشاغلی خاص مانند ساختمان سازی هستند. برای مثال اگر بخواهید نام فردی که رئیس یک شرکت معماری است را به یاد بسپارید، تصویر وی را در برابر ساختمانی بزرگ تصور کرده و به یاد بسپارید.
کمی تقلب کنید: می توانید پیشنهاداتی مانند آنچه خواندید را با کمی تقلب تکمیل کنید. برای مثال اگر در جلسه ای کارت ویزیت فردی را دریافت کردید، یادداشت کوچکی از ویژگی های وی بر پشت کارت بنویسید، مثلا عینک قرمز به چشم داشت و در خیابان X زندگی می کرد تا در صورت نیاز بتوانید وی را به راحتی به یاد آورید.
به یاد سپردن موقعیت وسایل
کارهای خود را به خود اعلام کنید: به آنچه انجام می دهید توجه کنید، به خود یادآوری کنید "من کلیدها را در جیب کت گذاشتم" تا به این شکل حافظه ای شفاف از عملکرد خود داشته باشید.
خود را عادت دهید: خود را به قرار دادن وسایلی که در طول روز به آنها نیاز دارید در جاهایی خاص و تعیین شده عادت دهید.
به یاد سپردن کارها
برای به خاطر سپردن غیر عادی باشید: برای به خاطر سپردن کاری یک یادآور فیزیکی غیر عادی خلق کنید. مثلا برای به خاطر آوردن اینکه باید قبضهایی که روی میز گذاشته اید را پرداخت کنید، جسم نامربوطی مانند یک میوه را بر روی آنها قرار دهید تا با دیدن غیر منتظره یک میوه توجهتان به قبضها جلب شود.
لیست خرید خود را تبدیل به آواز کنید: برای به یاد سپردن مواردی مانند لیست خرید، شماره تلفن و یا لیست کارهای روزانه آنها را با یکی از آهنگهای مورد علاقه خود انطباق دهید و آن را بخوانید.
از میانبرهای حفظ کردنی استفاده کنید: برای به خاطر سپردن نامها، کارها یا لیستها می توانید حروف اول هر کلمه از آنها را سر هم کرده و یک کلمه خلق کنید و آن را به خاطر بسپارید.
از بدن خود استفاده کنید: اگر کاغذ یا قلم برای یادداشت کردن ندارید، از اعضای بدن خود برای به خاطر سپردن چیزی مثلا لیستی از اقلام استفاده کنید. برای مثال اگر باید چسب، کلم بروکلی، مرغ، انگور و خمیردندان بخرید تصور کنید که پاهایتان در چسب گیرکرده، برگهای بروکلی از جیب شلوارتان بیرون زده، مرغی در حال نوک زدن به شکم شماست، خوشه ای انگور از گردنتان آویزان شده و دهانتان پر از خمیر دندان است.
از اتاقهای خانه هم استفاده کنید: در شیوه بالا می توانید ساختمان محل کار یا منزل خود را جایگزین بدن خود کرده و هر یک از اقلام خرید را به یکی از وسایل درون اتاقها یا خود اتاقها ربط دهید.
به یاد سپردن ارقام
هر عدد را به یک شکل ربط دهید: برای هر عدد در ذهن خود شکلی تصور کنید. دایره برای 0، خودکار برای 1، قو برای 2، دستبند برای 3، قایق بادبانی برای 4، قطعه ای پازل برای 5، پیپ برای 6، بومرنگ برای 7، آدم برفی برای 8 و راکت تنیس برای 9. به این شکل برای به خاطر سپردن کد رمز کارت بانکی خود تصور کنید که سوار بر قایق بادبانی (4) هستید که یک قو (2) به شما حمله می کند و شما با یک راکت تنیس (9) به آن ضربه می زنید!
برای اعداد هم قافیه بیابید: سعی کنید واژه هایی بیابید که با اعداد هم قافیه باشند و سپس با استفاده از این واژه ها داستانی بسازید.
از حروف الفبا استفاده کنید: زمانی که نام فیلم یا کتابی را فراموش کرده اید، حروف الفبا را به ترتیب بگویید. زمانی که به حرف مشابه آغاز کننده نام فیلم برسید، نام به یادتان خواهد آمد.
بخوانید، بنویسید، بگویید، بشنوید: برای به خاطر سپردن مطلبی به ویژه مباحث درسی یادداشتهای خود را بخوانید، سپس آنها را تایپ کنید، بعد آنها را بلند خوانده و صدای خود را ضبط کنید و چندین بار صدای ضبط شده خود را گوش دهید.
از رنگها استفاده کنید: از رنگها در بخشهای مختلف یادداشتهای خود استفاده کنید تا آنها را به همراه نام رنگها به یاد آورید.
خوراکی های موثر برای تقویت حافظه
آیا با خوردن غذاهای مختلف می‌توانیم حافظه‌مان را تقویت کنیم؟
مادربزرگم همیشه جیب‌هایم را پر از مغزدانه‌ها می‌کرد و صبح‌ها برایم عدسی می‌پخت تا حافظه‌ام قوی شود. آن قسمت از سریال داستان‌های مجید را هم فراموش نمی‌کنم که به دنبال ملخ دریایی بود تا حافظه‌اش را تقویت کند، اما واقعا نوع تغذیه میتواند روی حافظه ما تاثیر مثبت یا منفی بگذارد؟ در این رابطه گفت‌وگویی با دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و مدیرگروه تغذیه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام دادیم که می‌خوانید:
سلامت: آقای دکتر! آیا با خوردن غذاهای مختلف می‌توانیم حافظه‌مان را تقویت کنیم؟
بله، تغذیه به روش‌های مختلف روی حافظه انسان تاثیر می‌گذارد.
سلامت: چه موادی باعث تقویت حافظه می‌شوند؟
ماهی به علت داشتن چربی امگا3، گوشت قرمز و گوشت انواع پرندگان به دلیل داشتن آهن، ویتامین C موجود در میوه‌ها و سبزیجاتی مانند مرکبات، توت‌فرنگی، گریپ‌فروت، انار، گوجه‌فرنگی، کلم بروکلی، هویج و سویا به علت تاثیر آن در بهبود عملکرد سلول‌های عصبی، ویتامین‌های گروه B به‌ویژه B6 و B12 و تیامین که در مخمر، جوانه گندم، برنج قهوه‌ای، دانه سویا، جوی دوسر، عدس، تخمه آفتابگردان و گردو وجود دارند، روی که منبع آن گوشت، جگر، غلات سبوس‌دار، محصولات سویا، لوبیای خشک، تخم‌مرغ، پنیر، حبوبات و سبزیجات سبز تیره و زرد است و ید که بر عملکرد غده تیرویید اثر می‌گذارد.
سلامت: به امگا3 اشاره کردید، این چربی چطور باعث افزایش حافظه می‌شود؟
اسید‌های چرب امگا 3، باعث حفاظت غشای خارجی سلول‌های عصبی می‌شوند و مغز انسان میتواند فعالیت‌های خود را بهتر انجام دهد.
سلامت: امگا 3 غیر از ماهی در چه مواد غذایی دیگری وجود دارد؟
منبع امگا 3، ماهی‌های آزاد مانند سالمون، ساردین، میگو و شاه‌ماهی است و از دیگر منابع می‌توان به انواع مغزها، سویا، روغن بادام زمینی و روغن زیتون اشاره کرد. البته مقدار کمی از آن هم در تخم دانه کتان یا مغز گردو یا برخی روغن‌های گیاهی مثل روغن کنجد هم وجود دارد.
سلامت: آیا مصرف مکمل آن هم مفید است؟
بله، مصرف مکمل امگا3 نیز میتواند موثر باشد.
سلامت: به مصرف گوشت‌ها به دلیل داشتن آهن اشاره کردید. آهن چه نقشی در این میان بازی می‌کند؟
به اثبات رسیده افرادی که دچار فقر آهن هستند و کم‌خونی دارند، دچار عدم تمرکز و کاهش قدرت یادگیری می‌شوند. زیرا در مبتلایان به کم‌خونی ناشی از فقر آهن، اکسیژن کافی به سلول‌های مغزی نمی‌رسد و همین مساله باعث می‌شود فرد به عارضه کم‌حافظگی دچار شود.
سلامت: آهن جز در انواع گوشت در چه مواد غذایی دیگری یافت می‌شود؟
زرد‌آلو، آلو، حبوبات، سویا، تخم کدو و محصولات دریایی، البته میزان آهن در گوشت قرمز و گوشت شترمرغ بیشتر است!
سلامت: آیا برخی بیماری‌های داخلی هم می‌توانند باعث افت حافظه شوند؟
بله، مثلا اختلالات متابولیسمی ید روی حافظه تاثیر می‌گذارند. این موضوع بیشتر به فعالیت غده تیرویید بستگی دارد. وقتی فردی دچار اختلالات عملکرد غده تیرویید و متابولیسم ید می‌شود، باید همزمان با دارودرمانی غذاهای غنی از ید مثل انواع ماهی و نمک یددار مصرف کند تا بهبود یابد.
سلامت: درست است که با گرسنه‌شدن قدرت تمرکز و حافظه‌مان کم می‌شود؟
بله. به‌طور کلی، گرسنگی هم بر قدرت حافظه و هم تمرکز اثر منفی دارد. وقتی فردی گرسنه می‌شود اگر به موقع غذا نخورد، قندخونش پایین می‌آید و تمرکز و قدرت یادگیریاش را از دست می‌دهد. سوخت منحصربه‌فرد مغز ما نوعی قند به نام گلوگز است. گلوگز از تجزیه نشاسته سیب‌زمینی و غلات به‌دست می‌آید. وقتی ما به اندازه کافی غذا نمی‌خوریم و نشاسته کافی دریافت نمی‌کنیم، این قند تامین نمی‌شود و وقتی سوخت مغز تامین نشود فرد بی‌حوصله است و قدرت تمرکز و یادگیریاش را از دست می‌دهد. به همین دلیل مهم است ما حتی اگر اضافه وزن داریم 3 وعده غذایی‌مان را بخوریم یعنی هیچ‌یک از وعده‌های صبحانه، ناهار و شام را حذف نکنیم.
سلامت: چه عادت‌های غذایی‌ای برای حافظه ما مضر هستند؟
مصرف لبنیات همراه با غذاهای آهن‌دار یا قرص آهن مضر است. نباید در وعده ناهار و شام شیر مصرف کنیم و همرا با شام و ناهار حداکثر یک پیاله ماست یا یک لیوان دوغ بخوریم. مصرف چای بعد از غذا نیز جذب آهن و روی را مختل می‌کند در نتیجه فرد کم‌خون می‌شود. مصرف نوشابه‌های کولادار همراه غذا نیز همین اثر را دارند.
سلامت: آیا چاقی یا لاغری هم در میزان حافظه موثر است؟
چاقی و اضافه وزن و لاغری به معنی بدخوری و کمبود موادمغذی در بدن است و هر دو برای حافظه مضرند. داشتن رژیم غذایی متعادل در هر سنی و نظم غذایی میتواند به ما در داشتن حافظه‌ای قوی کمک کند.
سلامت: بهترین وعده‌ای که قدرت تمرکز را در انسان بالا می‌برد، کدام است؟
بهترین زمانی که مغز میتواند غذای کافی به‌دست آورد، صبح است. با خوردن صبحانه‌ای که حاوی موادقندی، غلات و چربی‌هاست، می‌توان عملکرد مغز را در طول روز افزایش داد اما در کل همه افراد در هر شرایطی لازم است 3 وعده غذایی صبحانه، ناهار و شام را مصرف کنند و حذف هر یک از این وعده‌ها به ضرر حافظه خواهد بود.
راه های تقویت حافظه تمرکزحواس
1. راه های تقویت حافظه تمرین پراکنده با مطالعة با فاصله: در این روش، یاد گیرنده به جای اینکه سعی کند تا یکباره و در یک نوبت مطالب را حفظ کند، وقت خود را تقسیم می کند و چندین بار آن را مرور می نماید، اگر یاد گیرنده سعی کند تا در یک نوبت همة مطالب را حفظ کند و تمام دقت خود را در همان یک نوبت صرف یادگیری آن مطلب نماید، این امر باعث خستگی و از بین رفتن انگیزه در او می شود. علاوه بر این، معمولاً پس از پایان یافتن تمرین، فراموشی صورت می گیرد. اگر یاد گیرنده چندین نوبت، صرف مطالعة مطلب کند، آنچه در نوبت قبل فراموش شده است در نوبت بعد به سرعت آموخته می شود.[1]
2. روش تداعی معانی: حافظه با یادآوری و بازیابی تقویت می شود. صورت ها و مضمونهایی که شخص به خاطر می آورد نقطة شروعی برای تداعی است. کلمه «تداعی» که یک اصطلاح روان شناسی است به طور معمول با واژه «معانی» به کار می رود. «تداعی» به معنای دعوت کردن است؛ یعنی در حافظة شخص هر مطلبی مطالب دیگر را به خاطر می آورد. آنگاه هر یک از این مفاهیم ذهنی جدید، اشیاء و مفاهیم دیگری را به یاد می آورد و این امر مرتباً ادامه می یابد؛ و به این ترتیب مخزن حافظه وسعت می یابد. «تداعی معانی» انواعی دارد که عباتند از: تداعی در اثر «شباهت» «همراهی» «تقابل» و «تضاد». شباهت ممکن است در لفظ یا در معنی باشد. مثلاً «باران» «آب» را تداعی می کند. در تضاد، دو شیء یا دو واژه با مفهومهای متضاد در پی هم خواهند آمد، مانند سفید و سیاه. اشیایی که همراه هم هستند و یا وقایعی که همزمان و یا در پی هم رخ می دهند نیز سبب تداعی می شوند. مانند: رعد و برق. در تداعی معانی وقتی واژه را می شنویم واژة دیگری را که با آن ارتباط دارد به یاد می آوریم. با این روش می توان بسیاری از مطالب را به یاد آورد. همچنین اگر مطالب جدید با مطالب گذشته ارتباط داده شوند، بهتر در حافظه باقی می مانند.
اگر هنوز تحصیل می کنید می توانید موضوعات درسی خود را با موضوع های دیگر، مانند نقشة جغرافیا و یا تصویرهایی برای ایجاد تداعی معانی در موقع یادآوری، گره بزنید. حتی، وقتی یادداشت و یا کتابی را مطالعه می کنید سعی کنید تصویر آنها را نیز به خاطر بسپارید. مثلاً اگر جنگ نادر شاه در هندوستان را مطالعه می کنید، منظرة فیل ها و فنون جنگی نادرشاه را در نظر خود مجسم کنید تا مطالب در ذهن شما همراه با تصاویر ذهنی باقی بمانند.[2]
3. استفاده از «پیش سازمان دهنده»: پیش سازمان دهنده به مجموعه ای از مفاهیم مربوط به مطلب یادگیری گفته می شود که پیش از آموزش جزئیات تفصیلی مطلب، در اختیار یادگیرنده گذاشته می شود. نقش پیش سازمان دهنده، این است که یادگیرنده را با مطالبی که قرار است بیاموزد آشنا می سازد و کمک می کند تا اطلاعاتی را که بتوان مطالب جدید را به آنها ربط داد به یاد آورند. بنابراین، پیش سازمان دهنده، یک بیان مقدماتی دربارة موضوع یادگیری است که برای اطلاعات جدید، یک چهارچوب ذهنی فراهم می آورد و این اطلاعات جدید را به آنچه از قبل می داند ربط می دهد.[3]
4. روش «بند به بند»: این روش را دانشجویان زیادی طی سالهای متمادی به کار برده و عموماً از آن نتیجة مطلوب گرفته اند، جزئیات این روش به این شرح است.
1. در اتاقی آرام پشت میز خود بنشینید پاهای خود را راحت روی زمین قرار دهید، کتاب را باز کنید و در مقابل خود قرار دهید چند صفحة یادداشت تمیز و دو سه مداد نیز در کنار دستتان بگذارید.
2. اولین صفحة فصل را بیاورید، عنوان فصل و عنوان اول بعد از آن را ـ اگر وجود داشته باشد ـ یادداشت کنید.
3. اولین بند را بخوانید و سپس خواندن را متوقف کنید.
4. آنگاه به دقت به آنچه خواندید بیندیشید و در کلماتی هر چه کمتر و به زبان خودتان آن را خلاصه کنید. این خلاصه می تواند حتی چهار یا پنج کلمه باشد و به صورت جمله نباشد.
5. با همین روش ادامه دهید و بندها را یکی یکی به زبان خودتان خلاصه کنید. عنوانهای فرعی فصل را نیز در لا به لای خلاصه های خود، در محل مناسب قرار دهید.
فایدة واقعی این روش زمانی آشکار می شود که بخواهید برای امتحان آماده شوید. اگر فصلها را خوب خلاصه کرده باشید، با مرور این خلاصه ها خود را از خواندن دوبارة کل کتاب معاف کرده اید.[4]
5. مواد غذایی که برای تقویت حافظه مفید است: متابولیسم مغز تحت تأثیر مبادلات کلسیم و فسفر قرار دارد. پس مواد غذایی ما باید از مقادیر کافی از این دو عنصر برخوردار باشند. برای «غذا دادن» به مغز و تقویت حافظه، خودرن مواد غذایی زیر توصیه می شود:
ـ شیر، یکی از اصلی ترین غذاهای ضروری مغز، شیر است. شیر با مزاج بعضی افراد نمی سازد لذا می توان آن را به صورت شیر خشک و همراه با غذاهای دیگر مصرف کرد.
ـ پنیر، به ویژه برای کسانی که با مزاجشان سازگار است خوردن آنرا توصیه می کنیم.
ـ جوانة گندم، این ماده را می توان بعنوان یکی از غذاهای اصلی مغز به شمار آورد. از حیث فسفر کلسیم و ویتامین ها بسیار غنی می باشد.
ـ ماهی. این مادة خوراکی به جهت داشتن مواد فسفری فراوان، برای مغز بسیار نافع است.
ـ تخم مرغ، در تخم مرغ مواد غذایی ارزنده به وفور دریافت می شود البته در خوردن آن افراط نکنید.
ـ بادام، گردو، فندق. توجه داشته باشید که هر چند خوردن این مواد کارخانة مغز را به تحرک وادار می سازد، به همان اندازه هضم آنها دشوار است و معده های ضعیف بایستی متوجه باشند که بخصوص شبها از مصرف آنها خودداری کنند.[5]
توصیه های اسلام برای تقویت حافظه در اینجا می پردازیم به بیان چیزهایی که در تقویت حافظه از نظر اسلام نقش مؤثر دارند.
ـ خواندن قرآن، به خصوص خواندن مداوم آیت الکرسی
ـ فرستادن صلوات بر محمد مصطفی ـ صلی الله عَلیهِ وَ اله و سَلَّم ـ و اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ
ـ مسواک کردن
ـ عسل خوردن
ـ خوردن کشمش پیش از صبحانه؛ چرا که این ماده حاوی مقدار زیادی فسفر است که باعث رشد و سر زندگی قوای مغزی می شود.
ـ تنظیم برنامه برای کارهای روزانه
در روایات معصومین ـ علیهم السلام ـ همچنین به عوامل نسیان و کم حافظگی اشاره شده است. به چند مورد از آنها اشاره می کنیم: 1. انجام گناهان 2. خوردن ترشیها 3. خندة زیاد و بلند 4. بی احترامی به استاد
5. خوردن زیاد پنیر 6. خواندن نوشته های روی قبرها 7. خوردن و آشامیدن در حال جنابت 8. خوردن غذای داغ 9. زیاده روی در مباشرت جنسی 10. بوییدن بوهای بد.[6]
راه های تمرکز حواس در ابتدا تعریفی از «تمرکز» ارائه می دهیم: تمرکز حالتی است که در آن از میان افکار و آراء مختلف شخص، یک فکر در مرکز قرار می گیرد و بقیة افکار و آراء او نسبت به آن فکر، جنبة پیرامونی دارند. بنا به تعریفی دیگر، تمرکز حواس یعنی توانایی ثابت نگه داشتن توجه و دقت روی موضوع یا کاری که به میل و ارادة انتخاب شده است و مانع شدن از اینکه این دقت و توجه به سوی موضوعات دیگر منحرف شود.[7]
برای ایجاد تمرکز و تقویت آن ابتدا باید عواملی را که باعث می شوند تمرکز حواس شخص از بین برود شناسایی کرد و سپس با راه های مقابله با آنها آشنا شد. این عوامل عبارتند از:
1. عدم علاقه نسبت به موضوع مورد مطالعه: از مهمترین عوامل عدم تمرکز حواس، آن است که خواننده نسبت به کتاب یا موضوع مورد مطالعه، علاقه نداشته باشد. بهترین شیوة مقابله با این حالت، آن است که بین این موضوع یا کتاب، با آنچه مورد علاقة شدید خواننده است ارتباطی برقرار شود. مثلاً دانش آموزی که به قبولی در کنکور علاقة زیادی دارد، باید میان این کتاب و قبولی در کنکور ارتباطی برقرار کند تا از این راه، حالت بی علاقگی او زایل شود.[8]
2. آشفتگی های درونی: منشأ این آشفتگی ها در درون انسان قرار دارد مانند: نگرانی، ترس، اندوه، حسادت و به طور کلی احساسات هیجان آمیزی که در ذهن مانع تمرکز می شود. بهترین راه برای منحرف کردن توجه فکر از نگرانیها این است که آنها را در کاغذی یادداشت کنید و به خودتان بگویید که بعد از مطالعه دربارة آنها فکر خواهید کرد. با این روش ساده، ذهن شما تنها متوجه مطالعه خواهد شد و به صورت موقت از پرداختن به نگرانیها منحرف می گردد و قدرت تمرکز را افزایش می دهد.[9]
3. عدم هماهنگی بین قدرت اراده و تخیل: اگر تخیّل خواننده با اراده اش هم سو نباشد نمی تواند تمرکز حواس کافی داشته باشد. در روان شناسی ثابت شده است که در این تضاد و ناهماهنگی، قدرت تخیّل قوی تر از اراده است. مثلاً دانشجویی کتابی را باز می کند و به مطالعه آن می پردازد، پس از مدّت کوتاهی افکاری به ذهنش خطور می کند مثلاً با دوستانش بازی می کند، به سینما می رود... این تخیلات باعث می شود که خواننده تمرکز خود را از دست دهد. برای غلبة بر این مشکل خواننده وقتی می خواهد موضوع خاصی را مطالعه کند بهتر است خود را در حال و هوای مخصوص آن موضوع قرار دهد. مثلاً اگر کتاب پزشکی می خواند، خود را در حال و هوای پزشک قرار دهد.[10]
4. آشفتگی های بیرونی: این آشفتگی ها از تحریک های غیر عادی حواس مختلف انسان ایجاد می شود، هر گونه تحریک غیر عادی حواس، ممکن است فرایند تمرکز را با اشکال مواجه کند. تشنگی، گرسنگی، درد، گرما، سرما و.. موجب بر هم خوردن تمرکز می شود. برای رفع این آشفتگی ها باید تا حدّ امکان محیط مطالعه را از محرک های خارجی دور ساخت. مثلاً محیطی را برای مطلاعه انتخاب کنید که در آنجا صداهای ناهنجار، رفت و آمد وسایل نقلیه و.. نباشد. همچنین نور محل مطالعه هم باید به اندازة کافی باشد.[11]
گوش دادن به موسیقی رادیو یا نوارهای آهنگ هنگام مطالعه باعث انحراف توجه و کاهش تمرکز می شود. این که بعضی ها می گویند که صدای رادیو یا نوار موسیقی در تمرکز به آنها کمک می کند درست نیست. اگر دانش آموزی با این طریق مطالعه، خوب یادمیگیرد با حذف موسیقی نمراتش بهتر خواهد شد.[12]
اقدامات زیر همچنین برای ایجاد تمرکز در هنگام مطالعه مفید خواهد بود:
ـ طرح سؤالات و یافتن جواب آنها هنگام مطالعه موجب از بین رفتن بی حوصلگی و باعث تمرکز بهتر می شود.
ـ تجسم کردن، یعنی استفاده از حواس مختلف و تفکر بر روی مطالب و در نتیجه معنا بخشیدن به کلمات و پی بردن به هدف نویسنده.
ـ یادداشت کردن، خلاصه کردن، علامت گزاری، حاشیه نویسی و مرور مطالب. تمام این کارها یادگیری را آسان و تمرکز را بهبود می بخشد.
عبارت خواندن، تمرکز را افزایش می دهد. زیرا از طریق عبارت خوانی، شما با سرعت نزدیک به سرعت اندیشیدن خود، می خوانید. در حالی که در کلمة خوانی مجبورید با پهلوی هم قرار دادن کلمات به معانی برسید، که این خود باعث حواس پرتی می شود.[13]
منبع:http://farsi20.ir
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد